SAĞLIKTA ŞİDDET ÇALIŞTAYI
TC Sağlık Bakanlığı’nca tertip edilen ‘Sağlıkta Şiddet Çalıştayı’ 24-25 Şubat 2016 tarihlerinde Ankara’da gerçekleştirildi.Derneğimiz bu çalıştaya sağlık sektörününde şiddettin önlenmesine yönelik olarak görüş ve önerilerini sunmuştur.Önerilerimizi içeren metin aşağıda bilgilerinize arz edilmiştir.
SAĞLIK TESİSLERİNDE ŞİDDET VE ÖZEL GÜVENLİK
Özel Güvenlik Teşkilatı Mensupları Derneği’nin ‘Sağlıkta Şiddetin Önlenmesi ’ne yönelik olarak görüş ve önerileri, sahada yapılan çalışmalar ile mensuplarımızın gerek yazılı gerekse sözlü beyanları çerçevesinde hazırlanmıştır.
Anayasa, devletin temel amaç ve görevlerini 5 inci madde ile şöyle ifade etmektedir.,’’ Devletin temel amaç ve görevleri, Türk milletinin bağımsızlığını ve bütünlüğünü, ülkenin bölünmezliğini, Cumhuriyeti ve demokrasiyi korumak, kişilerin ve toplumun refah, huzur ve mutluluğunu sağlamak; kişinin temel hak ve hürriyetlerini, sosyal hukuk devleti ve adalet ilkeleriyle bağdaşmayacak surette sınırlayan siyasal, ekonomik ve sosyal engelleri kaldırmaya, insanın maddî ve manevî varlığının gelişmesi için gerekli şartları hazırlamaya çalışmaktır.’’
Devletin temel ve amaç ve görevini, Adaleti Sağlamak, Güvenlik, Sağlık ve Eğitim
olarak özetleyebiliriz.
‘Sağlıkta Şiddet Eylem Planı Çalıştayı’ yukarıda ifade edilen dört ana maddeyi içine alan bir konu olması hasebiyle önem arz etmektedir.
Günümüz koşullarında ülkemizin temel sorunlarının başında güvenlik ve asayiş sorunlarının geldiği aşikârdır. Maalesef şiddet toplumun tüm katmanlarına sirayet etmiş bir olgu olarak karşımıza çıkmaktadır.
Mevcut hali ile sağlık kurumlarında şiddet riskinin olması işin doğası gereği normal bir durumdur. Ancak bu riskin en aza indirilmesi, etkin bir mücadele ile mümkün gözükmektedir.
Vatandaş için karakol, adliye ve hastane umut kapısıdır. Bu kapılardan murat alarak dönmek ister. Özellikle hastaneler tam bir teslimiyet kapısıdır. Teslim olduğu halde arzusuna kavuşamadığı andan itibaren de isyan kapısı haline gelmektedir. Bundan sonraki kısımda ise konumuz olan rol sahipleri ortaya çıkmaktadır.
-Vatandaş
-Sağlık Çalışanları
-Güvenlik Güçleri
Vatandaş buradaki asli unsur olarak karşımızda dururken, bizlerin oradaki varlık sebebi vatandaşın mağduriyetini giderilmek ve kendisine yardımcı olmaktır. Zaman zaman yaşanan sıkıntıların en büyük sebebi birbirimizi anlamamış olmamız ve rollerimizi bir birimize anlatamamış olmamızdır.
Roller;
Vatandaş, ihtiyacı olan hizmeti yerinde, zamanında ve eşitlik ilkesi çerçevesinde en verimli şekilde almak.
Sağlık Çalışanı; en seri şekilde, elindeki imkânlar çerçevesinde bilgi ve becerisini, ahlaki kuralları da gözeterek vatandaş lehinde kullanmak.
Güvenlik Güçleri; vatandaşın güvenli bir ortamda hizmet alması için gereken tedbirleri almak, sağlık çalışanlarının da güvenli bir ortamda görev yapabilmesi için gereken önlemleri almakla görevlidir.
Sağlık Kurumlarında Şiddetin Nedenleri
1- Hasta ve yakınlarına ait nedenler
2- Sağlık çalışanlarıyla ilintili nedenler
3-Sistemle ilgili nedenler
4-Olumsuz algı nedenleri
1- Hasta ve yakınlarına ait nedenler;
-Hastalık, sakatlanma veya ölümle sonuçlanan olaylar,
-Kendisi veya yakınlarının korkuları, gerginlikleri, endişeleri, panik halleri, ağrıları gibi olumsuzluk duyguları,
-Bir takım tahlil ve tetkiklerin uzun sürmesi, geç müdahaleden kaynaklı sorunlar veya prosedürel iş ve işlemlerin uzamasından dolayı endişe halleri
– Alkolik, madde bağımlılığı veya psikiyatri hasta sorunları,
– Bilgisizlik,
-Olağanüstü beklentiler
2- Sağlık çalışanlarıyla ilintili nedenler;
-Aşırı iş yükü
-Gürültülü ortamda ve baskı altında çalışma
-Beklentilerinin karşılanmaması
-Gece vardiyasının personel üzerindeki olumsuz etkileri
-Sağlık çalışanlarının birbirleri arasındaki iletişimsizlik
-Hasta ve yakınlarına yeterli bilgilendirme eksikliği veya kimin bilgilendireceği konusu
3-Sistemle ilgili nedenler;
-Alt yapı, donanım ve fiziki şartların yetersizliği veya eksiklikleri
-Yönetim zafiyetleri, özellikle ilgili ve yetkili muhatapların bulunamaması, sorun olduğun da herkesin yetkisizlik beyanı
-Sıranın bir türlü gelmemesi ve kuyrukların oluşması
-Yatak sorunları; boş yatağın olmaması veya hangi servisin kabul edeceği muğlaklığı
-Gerek hasta gerekse hasta yakınlarının beklerken sosyal imkânlardan istifade edememesi, oturacak bir sandalye dahi bulamaması
-Yeterince bilgilenmeme veya bilgilendirilmeme
-Dağınık, düzensiz ve bir takım sağlık sorunu (psikiyatrik, alkol) bulunan personel istihdamı
-Yetersiz sayıda sağlık personeli veya güvenlik personeli
-Kontrolsüz giriş çıkışlar
-Kriz politikalarının ve senaryolarının uygulanmaması
-Etkili İletişim konusunun yetersizliği
-Özellikle özel hastanelerin ve doktorlarının tamamen ticari odaklı düşünmelerinden kaynaklı sorunlar
-Yeni bir takım uygulamaların taraflara tam ve etkin şekilde anlatılmamış veya anlaşılmamış olması
-Konusunda yetkin ve uzmanlaşmış personel sayısının yetersizliği
4-Olumsuz algı nedenleri
-Bazı yayın kuruluşlarında yer alan haberler, hastaların hastaneler arasında gezdirildiği, hasta kabulünün yapılmadığı gibi
-Hastanelerde hijyen sorununun olduğu
-İnsanlara eşit davranılmadığının, parası olanın iyi hizmet aldığı algısının işlenmesi
-Uzman doktor yetersizliğinin işlenmesi
Hastanelerde Özel Güvenlik Hizmetlerin Durumu
Yukarıda belirtilen bir takım nedenler ışığında rol sahiplerinden bir tanesi de hastanelerde görev yapan özel kolluktan olan özel güvenlik görevlileridir.
Özel güvenlik 5188 sayılı yasanın çıkmış olduğu 2004 yılından bu tarafa, sağlık sektörünün, kamu hastanelerinde, üniversite hastanelerinde, özel hastanelerde ve dal merkezlerinde görev almaktadırlar. Özel güvenlik görevlileri yasa gereği en az ilköğretim mezunu olan ve en az 90 saatlik bir temel eğitim ve sınav neticesinde, yeterli sağlık şartlarını taşıyan ve adli sicil kaydı olmayan adaylar, güvenlik sektörüne özel güvenlik görevlisi olarak dâhil olmaktadırlar. Vasıflarını koruyabilmeleri için de beş yılda bir yenileme eğitimi alarak devam etmektedirler. ÖGHD Kanunun 8 inci maddesi sağlık tesislerinde silahlı özel güvenlik hizmeti verilemeyeceğini ifade etmektedir.
Hastanelerde şiddet 4 temel başlıkta toplanmaktadır;
1-Güvenlik güçlerine karşı yapılan saldırlar (%80 ni özel güvenlik görevlilerine)
2-Sağlık çalışanlarına karşı yapılan saldırılar
3-Hastaların veya hasta yakınlarının birbirlerine karşı yaptığı saldırılar
4-Hasta veya yakınlarına karşı yapılan saldırılar
Özel Güvenlik Görevlilerinin Maruz Kaldığı Fiiller
-Fiziki Şiddet
-Sözel Şiddet
-Fiziki ve Sözel Şiddet
-Cinsel Taciz
-Yönetimlerce Uygulanan Baskılar (Hastane yönetimi-şirket yönetimleri)
Sağlık Tesislerinde Özel Güvenlik Hizmetleri ile İlgili Ortaya Çıkan Güvenlik Konuları
-Hasta, yakınları ve sağlık çalışanlarının saldırgan tutumlarından kaynaklı şiddet, cebir, baskı, yaralama, yıldırma, korkutma, tehditler ve ölümle sonuçlanan hadiseler.
-Kamu malına zarar
-Husumet olaylarının hastaneye taşınması
-Madde bağımlılığı ve alkolikliğin beraberinde getirdiği saldırgan tutumlar
-Hırsızlık
-Çocuk kaçırma hadiseleri
-Cinsel taciz olayları
-İntihar girişimleri
-Hasta refakatçisi konuları
-Ziyaretçi sorunları
-Bulaşıcı hastalıklar
-Kod uygulamalarındaki aksaklıklar
-Acil servis önlerinde ortaya çıkan otopark sorunları
-İç suiistimaller
-Öğrenci olayları (üniversite hastaneleri)
-İçsel olaylar-personel arası sürtüşme ve kavgalar
-Genel Kolluk –Özel Kolluk arasındaki yetki sorunu
Özel Güvenlik Penceresinden Sağlık Tesislerindeki Şiddetin Önlenmesine Yönelik Öneriler
-Çalışan (sağlık çalışanı-genel kolluk) paydaşları arasında ekip ruhunun oluşturulması
-Hastane yönetimlerince, özel güvenlikten beklentilerin net belirlenmesi
-Özel güvenlikte, hastane güvenliğinin bir branş haline getirilmesi
-Özel güvenliğin yetkilerinin tekrar gözden geçirilmesi
-İş yükü, tesisin durumu, fiziki şartlar, tesisin işlevi ve görev alanı büyüklüğüne göre özel güvenlik personel sayısının belirlenmesi
-Genel kolluk-özel kolluk ilişkilerinde tarafların hukuku gözetilerek geliştirilmesi
-Özellikle doktorların hasta ve hasta yakınlarına karşı şikâyetlerinde net tavır almaları
-Toplumsal olaya dönüşebilecek haller ile zaptı zor olan hastalara ve yakınlarına karşı kimyasal gazların kullanılması (5188 SK Uygulama Yönetmeliği Madde 24 e göre )
-Özel güvenlik görevlilerine sağlık tesislerinde verilecek hizmet içi eğitim müfredatının belirlenmesi
-Yetki tanımlarının net olması
-Tüm sağlık tesislerinde güvenlik hizmetlerinin yeknesaklık içinde verilmesi için gerekli düzenlemenin yönetmelik halinde belirlenmesi
-Hastane yönetim toplantılarında, güvenliği ilgilendiren konular görüşürken güvenlik birimin görüşünün alınması ve toplantılara katılımının sağlanması
-Sağlık tesislerinde görev alacak özel güvenlik personeline görev almadan önce en az bir hafta oryantasyon eğitiminin verilmesi
-Ziyaretçi kabul işlemlerinin özel güvenliğe bırakılmadan nöbetçi müdürlük kanalı ile gerçekleştirilmesi
-Özellik arz eden günlerin tespit edilerek ek önlemlerin alınması (yılbaşı-kurban bayramı)
-Özel güvenlik personelinin etkin mücadelesi için CCTV kamera sistemlerinin ve iletişim sistemlerinin etkin ve çalışır halde tutulması
-Kontrollü giriş çıkışların temini için gereken fiziki alt yapının oluşturulması
-Yönlendirme levhalarının yetersizliğinden dolayı iş gücü kaybının önlenmesi
-İhale aşamasında görevlendirilecek personelin niteliği, çalışma saatleri, görevleri ve sorumlulukları ile görevde kullanılacak malzeme ve kıyafetlerinin belirlenmesi
-Özel güvenlik görevlilerine karşı yapılan ‘’sen kimsin’ ’mantığının ortadan kaldırılmasına yönelik bilgilendirme ve tanıtımın yapılması
-Görevden dolayı yaşanacak adli süreç aşamasında, güvenlik görevlilerine hukuki desteğin sağlanması ve mağdur edilmemesi
-Özel güvenlik konuları ile ilgili veri tabanının oluşturulması
Sonuç; Özel Güvenlik Görevlileri işin doğası gereği ilk muhatap olarak karşımıza çıkmaktadır. Ayrıca her çıkan olay karşısında mutlak surette güvenlik görevlileri bir şekli ile tüm taraflarla muhatap olmaktadır. Dolayısı ile şiddetin mutlak tarafı olarak karşımıza çıkmaktadır. Özel Güvenlik Görevlilerinin kanundan doğal yetkilerinin güncellenerek arttırılması sorunların çözümünde etkin rol oynayacaktır.
Hasta ve hasta yakınlarının, sağlık çalışanlarına ve özel güvenlik görevlilerine saldırı ve fiziki müdahalede bulunmalarını engelleyici ve caydırıcı yasal düzenlemenin yapılması düşünülmelidir. Aynı şekilde sağlık çalışanları mevzuatında yapılacak düzenleme ile de kişisel hatalardan kaynaklı eylemlerin, vatandaş mağduriyetinin giderilmesinde ve şiddetin engellenmesinde büyük kazanım sağlayacaktır.
24/25 Şubat 2016
Cengiz KIVILCIM
Yönetim Kurulu Başkanı